Tek taraflı bildirim usulünü düzenleyen İçtüzüğün 62A maddesi 1 Eylül 2012 tarihi itibariyle yürürlüğe girdi. Mahkeme bu yolla, yineleyen (repetitive) başvuruların Hükümetin tek taraflı bildirimleriyle sonuçlandırılarak dava yükünü hafifletmeyi umuyor.
İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi önündeki bir davada,
dostane çözüm usulü başarısız olmuşsa,[1] davalı
Hükümet İnsan
Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin ihlal edildiğini kabul ettiğine ve
başvurucuya giderim sağlamayı yükümlendiğine ilişkin bir bildirimde
bulunabilir. Bu tek taraflı bildirim olarak bilinmekte ve şimdi de Mahkeme
İçtüzüğünün yeni 62A maddesinde düzenlenmektedir.[2]
Böylesi tek taraflı bildirimler 2007’den beri daha yaygın
kullanılmaktadır. Örneğin, 2007 yılındaki 30 tek taraflı bildirimle çözümlenmiş
başvuruya karşılık 2011 yılında 692 başvuru bu şekilde çözümlenmiştir. Şubat
2010 tarihinde toplanan İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’nin geleceği hakkındaki
Interlaken Konferansında, özellikle yineleyici davaların ele alınmasında tek
taraflı bildirimlerin olası rolü vurgulanmıştır.
Mahkeme, şimdi bu alanda açıklık ve tutarlılık sağlamak
adına uygulamasını gözden geçirmiş ve aşağıdaki ana ilkeleri tanımlamıştır.
Her tip dava tek taraflı bildirimle
sonuçlandırılabilmekle birlikte, hassas ve karmaşık davalarda sunulan
bildirimler ve bunların en ciddi insan haklarıyla ilgili olanları Mahkeme'nin Tahsin
Acar kararında[3]
oluşturduğu ölçütlerin ışığında özel bir özen ve dikkatle incelenecektir.
Tek taraflı bildirim genellikle bir dostane çözüm
girişiminin başarısız olmasından sonra yapılacaktır[4] ve
yargılamanın adil tazmin aşamasında da uygun olabilir.
Bildirim (dostane
çözüm için yapılan gizli müzakerelerinden farklı olarak) aleni ve çelişmeli
yargılamada yapılmalıdır.
Başvurucu, özellikle Mahkeme’nin uyuşmazlığın çözüm şekli
olarak neden bildirimi neden reddetmesi gerektiğini açıklayacağı, yorumlarını
yapmaya davet edilecektir.
Tek taraflı bildirimin koşulları başvurucuyu tatmin
ederse, dava dostane çözümde olduğu gibi düşürülecek[5] ve
infazı Bakanlar Komitesi tarafından denetlenecektir.
Başvurucu başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini arzu
etse bile, bunun haklılığına Mahkeme karar verecektir.[6]
Mahkeme, davanın sürdürülmesinin artık haklı olmadığı sonucuna varırsa, sınırlı
sayıma tabi olmayan aşağıdaki ölçütler tek taraflı bildirimle karşılanmalıdır:
·
Başvurunun ortaya koyduğu meselede yeterli yerleşik
içtihadın varlığı.
·
Başvurucu bakımından,- ihlalin niteliği somut bir şekilde
gösterilerek- Sözleşme'nin ihlal edildiğinin açıkça kabul edilmiş olması.
·
Mahkeme'nin adil
tazmine ilişkin içtihatlarına uygun, yeterli bir tazminat.[7]
·
Uygun olması halinde, genel nitelikli üstlenimler
(mevzuat ya da idari pratiğin değiştirilmesi ya da yeni bir politikanın ortaya
konması vb.)
·
İnsan haklarına saygı: tek taraflı bildirim, Mahkeme’nin başvurunun
incelemesinin devam edilmesinin gerekli olmadığını tespit için yeterli bir temel
sağlamalı.
Mahkeme tek taraflı bildirimi kabul ederse, bunu bir
düşme kararı ya da bir sonkarar ile onaylar. Eğer, mahkeme giderleri ve
ücretlerin karşılanması öngörülmemişse,[8]
Mahkeme İçtüzüğün 43§4. fıkrası uyarınca istisnai olarak bir miktar ödenmesine
karar verebilir.
İnfaz usulü
Mahkeme'nin bir kararıyla onayladığı tek taraflı
bildirimde üstlenilenlerin yerine getirilmesinin denetim yetkisi Bakanlar
Komitesi’ne tanınmamıştır.[9]
Öngörülen bireysel tedbirlerin ilgili hükümet tarafından
yerine getirilmemesi halinde, başvurucu başvurusunun yenilenmesi talebinde
bulunabilir.
Karar, ilke olarak ve kendi başına, başvurucuyu ulusal
düzeyde mevcut olabilecek herhangi bir başvuru yolunu izlemesine engelleyici
bir etkiye sahip değildir.
Yakın tarihli tek taraflı bildirim
örnekleri
Bekerman v. Liechtenstein, 29 Kasım 2011-( 15994/10).
Tek taraflı bildirim yargılamanın aşırı uzunluğunu ve
yeterli tazminat sağlanmasını kabul etmiştir: Sözleşme'nin 37. maddesi uyarınca
tek taraflı bildirimde belirtilen şikayet bakımından düşmesine karar
verilmiştir.
Liptay v. Macaristan, 22 Mayıs 2012-(12144/09).
Tek taraflı bildirim yargılamanın aşırı uzunluğunu ve
yeterli tazminat sağlanmasını kabul etmiştir. Söz konusu bildirim koşulları
başvurucu tarafından da kabul edilmiştir: Sözleşme'nin 39. maddesi uyarınca düşmesine
karar verilmiştir.
Rozhin v. Rusya, 6 Aralık
2011-(50098/07).
Tek taraflı bildirim iç hukuktaki yargılamanın
yenilenmesi yönünde bir yükümlenime gidilmeksizin adil yargılanma ihlalini
kabul etmiştir: düşme talebinin reddine.
Megadat.com SRL v. Moldova, 17 Mayıs 2011-(21151/04).
Mahkeme’nin adil tazmin meselesini saklı tuttuktan sonra hükümetin
bu meselenin çözümü için tek taraflı bildirimini kabul ettiği ilk davada, Mahkeme, davalı Devleti, bu aşamada bir
bildirimde bulunmaktan alıkoyacak bir şey bulunmadığına karar vermiştir.
[1] Yargılamanın herhangi bir aşamasında,
Mahkeme tarafların dostane çözüme yönelmesini önerebilir. Bu taraflar arasında
davayı sonuçlandıracak bir anlaşmadır. Başvurucu ve ilgili Devlet anlaşmazlığı
sona erdirmek için bir anlaşmaya vardıklarında, bu genellikle başvurucuya
ödenecek bir tazminatla ilişkilidir. Dostane çözüm koşullarının incelenmesinden
sonra ve insan haklarına saygının başvurunun ele alınmasını sürdürmeyi
gerektirdiğine karar vermezse, Mahkeme, davayı düşürecektir. Anlaşma olmazsa,
Mahkeme, davanın esasına ilişkin incelemesini sürdürecektir.
[5]
Sözleşme'nin 39. maddesi.
[7] Tazminata ilişkin [dostane çözüm usulünde] kullanılan “ex gratia” (lütuf olarak) terimi ihlalin varlığını açık bir şekilde
kabul koşulu ile bağdaşmadığı anlamına gelmektedir. Dostane çözümün başvurucu
tarafından haksız bir şekilde reddedilmesi halinde, Mahkeme, geliştirmiş olduğu
içtihatlarındaki skala üzerinden belirlenen temel miktarda %10 indirime gidilmesine
karar verebilir.
[8] Ya da başvurucunun temsilci(ler)si
tarafından üstlenilen çalışmayla ilgili olarak önerilen miktar yetersizse.
[9] İnfazla ilgili olarak bildirimde süre
sınırlamasına ilişkin herhangi bir belirti yoksa, Mahkeme, tazminatın ödenmesi
gibi üstlenimlerin yerine getirilmesi için üç aylık bir süre verecek ve
Hükümetin süresinde ödememesi halinde gecikme faizi ödemek zorunda
bırakılmasına karar verecektir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönderme