Mahkeme’nin çevre haklarına ilişkin içtihadları (I)

Gürültü Kirliliği

Havaalanından kaynaklanan gürültü kirliliği:

Powell ve Rayner v. Birleşik Krallık (Başvuru No. 9310/81)

21.02.1990

Heathrow havaalanının yakınında yaşayan başvurucular, yetkililerin belirlediği ses limitlerinin kabul edilemez olduğundan ve Hükümetin ses düzeyini asgariye indirmek için aldığı tedbirlerin yetersiz olduğundan şikâyet etmişlerdir.

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi, uluslararası hava trafiğinin yürütüldüğü büyük havaalanlarının nüfusu yoğun yerleşim alanlarına yakın olarak yapılmasının ülkelerin ekonomik esenliği için gerekli olduğu kanısındadır. Dünyanın en işlek havaalanlarından biri olan Heathrow gibi bir havaalanı, ticaret, uluslararası iletişim ve Birleşik Krallık ekonomisi için önemlidir; işletilmesi çevre üzerindeki olumsuz etkileri bütünüyle ortadan kaldırılamasa bile haklı görülebilir. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 8. maddesi ihlal edilmemiştir.

Hatton ve Diğerleri v. Birleşik Krallık (Başvuru No. 36022/97)

Büyük Daire Sonkararı

08.07.2003

Hepsi Heathrow havaalanı yakınlarında yaşayan başvurucular, 1993 tarihli gece uçuşları hakkındaki Hükümet politikasının sonucu olarak evlerinin çevresinde artış gösteren gürültüden şikayetçi olmuşlardır. Gece uçuşu yapan uçakların neden olduğu düzenli uyku bölünmelerinin bir sonucu olarak sağlıklarının bozulduğunu ileri sürmüşlerdir.

Mahkeme, 1993 tarihli programın gerçekten gece gürültüsünde bir artışa neden olup olmadığına ilişkin bir sonuca ulaşamamakla birlikte, gece uçuşlarının bütün hızıyla sürdürülmesinde bir ekonomik yarar bulunduğu, gürültüden sadece çok küçük bir nüfus yüzdesinin etkilendiği, emlak fiyatlarında bir düşüş oluşmadığı ve başvurucuların herhangi bir parasal kayıp yaşamadan başka bir yere taşınabilecekleri gerekçesiyle 8. maddenin ihlal edilmediğine karar vermiştir.

Komşulardan kaynaklanan gürültü:

Moreno Gomez v. İspanya (Başvuru No. 4143/02)

16.11.2004

Başvurucu evinin yakınındaki gece kulüplerinin geceleyin sebep olduğu sürekli gürültü ve uzun bir zamandır ciddi bir şekilde uykusuzluk çekmesine neden olduklarından şikayetçi olmuştur.

Mahkeme, başvurucunun evine saygı hakkının yetkililerin gece gürültüsüyle ilgilenmemeleri yüzünden ciddi bir şekilde ihlal edilmiş olduğuna karar vermiştir. Gürültünün –gece ve izin verilen limitlerin üzerinde– yüksek düzeyini ve birkaç yıldır sürüyor olmasını dikkate alarak Mahkeme, 8. maddenin ihlal edildiğine karar vermiştir.

DEÉS v. Macaristan (Başvuru No. 2345/06)

09.11.2010

Başvurucu, yaşadığı evin bulunduğu caddedeki yoğun trafiğe ilişkin yetkililerce gerekli tedbirlerin alınmaması nedeniyle 8. madde ihlali oluşturan ciddi gürültü, titreşim ve hava kirliliğinden muzdarip olduğundan şikâyetçi olmuştur.

Mahkeme, başvurucunun yaşadığı caddeyi etkileyen trafiği sınırlama ve düzenlemeye yönelik yetkililerin çabalarına rağmen, esaslı bir süredir aşırı gürültüye maruz kalmasının sonucu olarak doğrudan ve ciddi rahatsızlık çekmekte olduğunu tespit etmiştir. Sonuç olarak, ev ve özel yaşamına saygı hakkından yararlanamadığından Sözleşme’nin 8. maddesi ihlal edilmiştir.

Mileva ve Diğerleri v. Bulgaristan (Başvuru No. 43449/02 ve 21475/04)

Başvurucular, kendi dairelerine bitişik bir büro, bir elektronik oyun klübü ve bir bilgisayar klübünün işletilmesinin yol açtığı aşırı gürültüden muzdarip olduklarından şikayetçi olmuşlardır.

Mahkeme, başvurucuların şikâyetlerine karşı yetkili mercilerin hareketsiz kaldıklarını tespit etmiştir. Klüp etkinliklerinin kapatılmasına ilişkin iki yasaklama kararı bir aşamada verilmiş olmasına karşın hiçbir zaman bu kararlar uygulanmamıştır. Sonuç olarak, dört yıllık bir dönem boyunca başvurucuların maruz kaldıkları gürültü ve rahatsızlığın derecesi özel ve aile yaşamlarına bir müdahale oluşturduğundan 8. madde ihlal edilmiştir.

Dubetska ve Diğerleri v. Ukrayna (Başvuru No. 30499/03)

Başvurucular, 8. maddeye dayanarak, evlerinin yakınında işletilen kömür madeni ile fabrikanın neden olduğu sağlık sorunları ile evlerinin ve yaşadıkları çevrenin zarar gördüğünden şikayetçi olmuşlardır.

Mahkeme, kömür madeni ve fabrika işletilmesinin başvurucuları sağlıkla ilgili sorunlarına katkıda bulunduğunu; evlerinin zarar gördüğünü ve bölgedeki kirlilik nedeniyle evlerinin değerinde ciddi düşüş yaşanması yüzünden başka bir yere taşınma olanağından yoksun olduklarını tespit etmiştir. Yetkililer maden ile fabrikanın ne çevreye olumsuz etkilerinin farkında olmuşlar, ne de sanayi tesislerinin yakınında yaşayan halkın zarar görmemesi için kirlilik düzeyini azaltacak farklı bir çözüm üretmişlerdir. Bu nedenle Sözleşme’nin 8. maddesi ihlal edilmiştir. Mahkeme ayrıca Ukrayna Hükümetinin başvurucuların durumuna giderim sağlamaya dönük uygun tedbirleri alma yükümlülüklerini yerine getirmediklerinden dolayı da ihlal tespit etmiştir.